Als we naar een nieuwe structuur voor ons land willen, één die beter beantwoord aan de verwachtingen van de bevolking, dan zullen we moeten zoeken naar eenvoud en duidelijkheid. Politici moeten minder zichtbaar aanwezig zijn in de media (veel te veel ministers en staatssecretarissen die hun zegje komen doen op tv). Er moet vooral minder gepolariseerd worden door de partijen. We kunnen zeker ideeën halen uit het Zwitserse politieke systeem, maar moeten dat niet gewoon overnemen. We moeten zoeken naar oplossingen voor onze democratie. De politiek moet terug dichter bij de bevolking. Politici moeten terug respect krijgen voor de burger en omgekeerd. Daarom moeten beslissingen dichter bij de mensen gebracht worden en moet er komaf worden gemaakt met ingewikkelde beslissingsstructuren en verdeling van verantwoordelijkheden.
Vooreerst moeten we beslissen of we België nog wensen te behouden (de meerheid van de bevolking wel)? Volgen we Belgische of de Vlaamse nationalisten? Willen we echt naar een model met 3 of zelfs met 4 (dit laatste is belachelijk voor een bevolking van 70000 inwoners)? Of kunnen we denken aan een volledig andere aanpak? Willen we verder polariseren: links tegen rechts, zuiden tegen noorden, nieuwe tegen oude Belgen, Franstalig tegen Nederlandstalig? Willen we lange regeringsvormingen behouden of zoeken we andere oplossingen? Blijven de partijen belangrijker dan de verkozen volksvertegenwoordigers? Zullen partijen bereid zijn om een beetje particratie in te leveren? Zullen onze volksvertegenwoordigers hun macht met ons willen delen?
Een oplossing die de burger niet betrekt bij het bestuur, zal de afkeer tegen de politiek alleen maar doen toenemen. De stemplicht afschaffen zal dit probleem zeker niet oplossen. De enige oplossing is om samen met de burger een nieuwe kijk op de politiek te ontwikkelen. We moeten samen zoeken naar consensus. Via het consensus-principe bereikt men het maximaal haalbare waar iedereen zich nog in kan vinden. (dat is dus niet een gewone meerderheid tegen minderheid, niet meerderheid tegen oppositie). Alleen een grootschalige brainstorming met ALLE partijen en VEEL burgergroepen en ngo’s, kan naar nieuwe oplossingen leiden, weg van de reeds gebaande wegen en uit de hand gelopen beslissingen. Begin met een blanco papier. Geef iedereen de mogelijkheid om zijn visie te geven. Ik geef alvast de mijne.
Beginnen met Vlaanderen
Omdat het Belgische Kafkaiaanse Instituut moeilijk te ontwarren is, moeten we ervoor gaan om met Vlaanderen een voortrekkersrol te spelen. Laat ons een structuur ontwikkelen die anderen aanzet om hetzelfde te doen in het voordeel van alle burgers van de samenleving waarvoor ze gekozen hebben en waaraan ze een bijdrage willen leveren.
Als Vlaanderen vooruit wil en fier zijn over zijn regio, dan is het belangrijk om een voortrekker te zijn in het organiseren van een samenleving gebaseerd op democratische rechten en plichten en met aandacht voor iedereen. Aangezien het voorlopig moeilijk is om het Belgische niveau te hervormen, zou Vlaanderen beter beslissen om zelf eerst te herstructureren met als belangrijkste doelstellingen de efficiëntie te verhogen en de burger nauwer te betrekken bij de besluitvorming. Dit kan alleen maar in een duidelijke structuur waarin duidelijk is welk niveau welke taken heeft, zonder interventie van andere niveaus. Echte subsidiariteit.
Een aantal politici hebben voorgesteld om de provincies te hervormen of zelfs volledig af te schaffen. Doelstelling daarbij is om het aantal politici en ambtenaren te verminderen, dus minder overheid. Maar als we dit niveau afschaffen waardoor vervangen we dat?
Hoe moet het dan wel?
België heeft net als veel Europese landen nood aan minder niveaus en dat beslissingen zoveel mogelijk zo dicht mogelijk bij de bevolking genomen worden. Daarvoor is nog een staatshervorming nodig, te beginnen met een grote Vlaamse herstructurering.
Laagste verkozen niveau = Gemeente
Het laagste verkozen niveau is de gemeente waar alle lokale problemen worden aangepakt. Dit is het niveau dat het dichtst bij de burger aansluit. Dit betekent ook dat we moeten stoppen met het fusioneren van gemeenten, sterker zelfs de reeds uitgevoerde fusies ongedaan maken. We moeten proberen om gemeenten te creëren met een echte samenhorigheid, waar mensen echt ‘samenleven’. De burger heeft recht op een bestuur dat dicht bij hem staat en waarvan hij misschien wel mensen kent.
De verplichte opkomstplicht afschaffen is een slecht idee, alsof daarmee de democratie gered is. Behoud de opkomstplicht en breidt ze zelfs uit tot mensen die 5 jaar in de gemeente verblijven. Geef een administratieve boete (bv 1000 €) aan iedereen die niet opkomt. Omdat veel mensen zich niet kunnen vinden in de partijen, moet er een mogelijkheid komen om blanco te stemmen, maar waarbij blanco stemmen lege stoelen in de gemeenteraad veroorzaken. Alleen zo kan de burger zijn ontevredenheid uitdrukken zonder op extreme partijen te stemmen.
Schaf de lijststem af en verplicht de mensen om een voorkeur uit te drukken voor wie hen zal vertegenwoordigen. De burgemeester en de schepenen zijn diegenen met het meeste voorkeurstemmen. Door dit systeem moeten er niet langer onderhandelingen gevoerd worden over wie deelneemt aan het bestuur. Dit zal het begin zijn van een consensus-benadering. Om dit nog meer te benadrukken zou men kunnen werken met een gulden meerderheid (61,8 %) in plaats van een gewone meerderheid. Consensus zal moeilijker worden maar beslissingen zullen tenminste gedragen worden door een brede basis.
Alles wat niet in de gemeenteraad kan beslist worden omdat het gemeente-overschrijdend is of boven de technische of financiële mogelijkheden van een gemeente is, moet op het hogere niveau opgelost worden. Er moet een duidelijke richtlijn komen over wat op welk niveau beslist wordt.
Nieuw niveau = District
In Antwerpen bestaat er een veelvoud aan niveau’s: districten (de vroegere gemeenten) met een verkozen gemeenteraad, een niveau van de gefusioneerde gemeenten met verkozen gemeenteraad, de provincie met verkozen raadsleden, het Vlaams Gewest met ministers en parlement, de Federale staat met regering en parlement, het Europese parlement. Om er zeker te zijn dat de burger niet meer weet welke verkozene wat doet en waarom, heeft men in Vlaanderen nog een nieuw niveau bedacht, de referentieregio’s zonder verkozenen.
Laat nu net dat nieuwe niveau misschien de oplossing zijn voor de staatshervorming. De referentieregio van de Vlaamse regering (door mij anders ingevuld, zie verder in 21 districten) is wat het kanton is voor de Zwitsers. Alle beslissingen moeten op dat niveau genomen worden, behalve diegene die aan het Federale en het Europese niveau worden overgedragen (zie Federaal niveau). Alle andere bevoegdheden gaan naar het nieuwe niveau waarvoor we een nieuwe naam moeten zoeken: referentieregio, stadsregio, regio, district of stadsgewest (Kanton bij Zwitsers). Ik verkies ‘district’ omdat het in meerdere talen hetzelfde is. We moeten de provincies afschaffen evenals de gewest-parlementen en ook alle fusies van gemeenten. Overleg tussen districten kan via een ad-hoc parlementaire commissie. De ministeries worden maximaal gedecentraliseerd.
De districten worden geleid door verkozen parttime parlementsleden. We kiezen één parlementslid per 10.000 burgers, wat neerkomt op ongeveer 1058 parttime (maar ook minder betaalde) parlementsleden. Wanneer we blanco stemmen waarde geven met lege zetels dan moeten hier bij bv 15 % blanco ongeveer 158 lege stoelen zijn. De persoon met het meeste voorkeurstemmen wordt de gouverneur van het district en stelt zonder tussenkomst van de partijen zijn kabinet samen.
Om ervoor te zorgen dat de nieuwe parlementsleden hun werk kunnen doen moet elk district ervoor zorgen dat deze parlementsleden een kantoor hebben in het district-gebouw.