Echte vreugde en echt geluk zijn waardevol. Maar vreugde en geluk zijn onbereikbaar als we er niet in slagen om voor te overleven. En proberen te overleven in een chaotische, oneerlijke en over het algemeen genomen nogal immorele samenleving, is heel moeilijk.
Iedereen probeert met zoveel mogelijk plezier en zo weinig mogelijk miserie door het leven te gaan. Door slecht gedrag van anderen om ons heen, door de oneerlijkheid, door het wangedrag van anderen, kan ons eigen geluk omslaan in verdriet en ellende. Velen onder ons kunnen zich gemakkelijk dingen herinneren die hen overkomen zijn, die hun plezier heeft teniet gedaan, die het geluk verstoort.
Ik begrijp graag, daarom zoek ik naar verklaringen voor wat ik om me heen zie en vond die bij Abraham Maslow. Die heeft de behoeften van mensen hiërarchisch ondergebracht in een piramide, waarbij het laagste niveau zich onderaan de piramide bevindt, dat zijn de basisbehoeften van een lichaam.
- Het laagste niveau, lichamelijke behoeften, is gemakkelijk te begrijpen. Wie honger heeft kan moeilijk werken of zelfs nadenken. Dus wat moeten mensen doen die helemaal in armoede leven waar ook ter wereld. Er zijn nog steeds 795 miljoen mensen ter wereld die niet genoeg te eten hebben, waarvan 98 procent in ontwikkelingslanden. Met honger of dorst ga je niet naar een museum of lees je Shakespeare of zelfs maar 50 Tinten Grijs of Harry Potter. Misschien willen zoveel mensen wel daarom naar Europa komen. Aangezien ze geen eten hebben zullen ze ook wel geen geld hebben om de tocht naar Europa te maken. Vraag is dan wie er wel komt, voor welk niveau zoeken zij een antwoord?
Hoe kan een maatschappij (we krijgen wel de tranen in de ogen als we de beelden op tv zien, maar doen er niks aan) zoals de onze hierover nog steeds onverschillig doen, alsof de medemens er niet toe doet. In plaats van 0,3 % zouden Westerse landen 5 % van het BNP* (Bruto Nationaal Product) aan ontwikkelingshulp moeten besteden. Zelfs als je het heel egoïstisch bekijkt, is het beter om dit te doen anders geraken al die mensen vroeg of laat in Europa en dat willen we dan ook weer niet.
Wat het ademen betreft kan je je wel afvragen of dit nog steeds mogelijk is in onze moderne steden met heel veel luchtvervuiling. Onze vooruitgang wordt op die manier onze achteruitgang. De Wereldgezondheidsorganisatie berekende dat slechte luchtkwaliteit jaarlijks verantwoordelijk is voor 7 miljoen doden. Dat wil zeggen dat luchtvervuiling van alle milieufactoren de grootste impact heeft op de gezondheid. Een globaal probleem dat we op heel veel plaatsen lokaal moeten aanpakken.
- Als aan honger, dorst, ademen, slapen, sex en beweging voldaan is, ga je op zoek naar het volgende niveau: behoefte aan zekerheid. Overal ter wereld heb je af en toe behoefte aan beschutting tegen regen, sneeuw of andere natuurverschijnselen, maar ook wil je wel ergens een plekje waar je je veilig thuis voelt. Dat is zeker niet een plek waar oorlog is en waar je alle dagen de kans hebt om vrienden of familie te verliezen door de aan de gang zijnde oorlog. Je wil natuurlijk de nodige bescherming zodat je je veilig kan voelen, dat orde om je heerst, dat je stabiliteit kan opbouwen. Zekerheid heb je natuurlijk nooit helemaal, maar je wil tenminste min of meer gerust zijn dat je man, je vrouw of je kind ’s avonds terug thuis komt van school of werk.
- Behoefte aan sociale acceptatie is gemakkelijk te begrijpen. Wie kan er leven zonder vrienden, zonder familie, zonder lid te zijn van één of andere club, zonder collega’s op het werk? Bijvoorbeeld: Voetbalsupporters kleden zich zodat duidelijk wordt tot welke ploeg ze willen behoren. Door hun kleding en de slogans die ze gebruiken, worden ze een beetje familie van elkaar. Ze behoren tot dezelfde groep en dat maakt sociale acceptatie zoveel gemakkelijker.
Daarom is het zo moeilijk om een multiculturele samenleving te laten slagen. Sociale acceptatie wordt heel moeilijk, als twee groepen (inwoners van een land en migranten) er totaal verschillende wereldbeelden op na houden. Verwachten we van de nieuwe inwoners dat ze ons beeld overnemen? Moeten zij zich aanpassen aan ons, want ze zijn naar hier gekomen voor een “beter leven”, een leven zoals het onze? Doordat deze nieuwe inwoners zich dikwijls vestigen in dezelfde wijk, waar ze een sfeer creëren die een gelijkenis vertoond met hun eigen vroegere wereld, maken ze sociale acceptatie door de oorspronkelijke bewoners moeilijker.
- Behoefte aan waardering en erkenning is toch wel een beetje moeilijker. Waardering wil zeggen: het hechten van een waarde aan iets of het tonen ervan. Een schouderklopje is dus waardering. Erkenning is beseffen hoe belangrijk iemand is. Mensen willen binnen de groep een status krijgen (hooligans in het voetbal). Op sportgebied kan dit zijn de resultaten die je behaalt of het feit dat je aanvoerder van een team wilt zijn, om hierdoor status te krijgen en aan te tonen dat jij een leiderstype bent.
In onze moderne maatschappij hebben we altijd wel een oordeel over iets of iemand, het tonen van waardering of erkenning voor iemand vergeten we nogal gemakkelijk. Hij doet tenslotte alleen maar zijn job. Toch hebben we allemaal wel af en toe een schouderklopje nodig. We willen gevalideerd of gewaardeerd worden voor wat we doen. Een betere wereld creëren kunnen we bereiken door wat meer waardering te tonen voor anderen, ook al zijn we niet altijd akkoord met hun denken of ideeën.
- Als je alles hebt in het leven (al 4 behoeften voldaan) komt het niveau van de zelfontplooiing. Zelfontplooiing is de behoefte om je persoonlijkheid en je mentaal te ontwikkelen. Mensen gaan op zoek naar identiteit.
Dit is allemaal goed en wel, maar dit is enkel een verklaring maar geen manier om gelukkig te worden. Waarnaar moeten we zoeken om gelukkig te worden? De centrale vraag is wat we echt nodig hebben om vandaag gelukkig te zijn.