Een nieuwe kijk op Europese organisatie

Manon vindt dat EU niet democratisch functioneert !

#Goed Bestuur vraagt om de EU op democratische manier te besturen. Europa moet ervoor zorgen dat de democratie en de mensenrechten in al zijn lidstaten werken en dat dit leidt tot een betere samenleving (economisch en sociaal) in alle deelnemende landen

“Stel dat we een grove kam door het Europese continent zouden halen. De nationale grenzen zouden in de kam blijven hangen. Die lastige dikke haren zouden we verwijderen. De burgers van de Europese regio’s en steden zouden dan een nieuw soort Europa “kunnen bouwen: decentraal, regionaal, niet-nationaal, parlementair, democratisch, duurzaam en sociaal. Dát Europa is een politiek-institutioneel systeem dat precies die samenleving mogelijk maakt waarvan Thomas More ooit droomde: een samenleving waarin geest, deugd en gezondheid in een moderne zin in het middelpunt staan. Deze postnationale democratie bestaat uit een netwerk van Europese regio’s en steden die zich onder de beschermende koepel van een Europese republiek bevinden. De burgers van deze republiek staan politiek gezien op voet van gelijkheid.”

Ulrike Guérot, Duitse politieke denker en hoogleraar Europees beleid en de studie van democratie.

Hoe is het nu?

Belangrijkste probleem is het ontbreken van directe parlementaire controle op de commissie met zijn commissievoorzitter en de raad van regeringsleiders met zijn president. Een ander probleem is de bureaucratie en de regeltjes-lust van de commissie. Anderzijds is er ook een probleem bij de deelnemende landen, die voor moeilijke beslissingen altijd ‘Europa’ de schuld geven. Het nemen van beslissingen is in Europa een nachtmerrie geworden. Er zijn fundamentele fouten in het beslissingsproces. 

“Een statenbond bestuurd door regeringsleiders en niet verkozen bureaucraten, pro forma gecontroleerd door een parlement zonder wetgevende bevoegdheid, is geen democratie”
Jos De Man, uit zijn boek “Van burger tot onderdaan

Europa staat op een kruispunt
In juni 2015 loofde het progressieve Franse tijdschrift Marianne de Britten als een voorbeeld voor de rest van de Europese Unie. ‘De huidige problemen in de Europese Unie zijn fundamenteel en de neoliberale Europese verdragen die de natie-staten doen afbrokkelen en hen verhinderen democratisch te functioneren, verdienen dringend een echt democratisch debat en waar nodig een heronderhandeling.’

#Goed Bestuur vraagt de volgende verandering

Peter Coy (chef economie van Bloomberg Businessweek) denkt dat het Europese project blaam treft, aangezien het een hersenspinsel is van kosmopolitische elites … die zichzelf boven alle Europeanen beschouwen. De elites zijn in een hogere versnelling dan hun eigen volk gegaan, dat minder “Europees” was dan zijzelf, en dat is vandaag de dag nog zo. Uit een EU-enquete eind mei 2018  blijkt dat 63% van de Spanjaarden zeer gehecht is aan hun eigen stad of dorp. Slechts 49% voelt zich zeer verbonden met zijn land, en slechts 10% met de EU. Lokale gevoelens van loyaliteit in Spanje zijn sinds 2010 toegenomen, terwijl nationale en continentale gevoelens van verbintenis juist zijn afgenomen. 

We spreken momenteel van een Europa met meerdere snelheden, waarmee bedoeld wordt dat niet iedereen even ver wil gaan met de Europese integratie. We moeten vermijden dat een of enkele lidstaten de vooruitgang van de anderen blokkeren. Er zijn landen die niet meedoen als het over de Euro gaat, of over Schengen, of over migratie of over milieu. Europa is een kluwen van samenwerkingen, internationale verdragen waardoor men door het bos de bomen niet meer ziet. 

“We will have to create an avant-garde … We could have a Union for the enlarged Europe and a Federation for the avant-garde.”
Jacques Delors (Parijs, 20 juli 1925- 27 december 2023), Frans politicus

Laten we doen wat Jacques Delors voorstelde: de EU van vandaag splitsen in 2 verschillende eenheden. Een federatie voor diegenen die de avant-garde willen zijn en over verdere integratie willen nadenken en stilaan uitwerken. Daarnaast moet er een Economische Ruimte worden gecreëerd, in feite een vrijhandelszone maar met hoge democratische eisen.

Montesquieu schreef al een hele tijd geleden dat de afzonderlijke delen van een federatie altijd klein moeten zijn, om dichtbij de burger te staan. Wij moeten niet streven naar de Verenigde Staten van Europa maar naar een Europese Federatie, bestaande uit veel kleine regio’s.

Iets nieuws bouwen begint meestal met het afbreken van bestaande dingen. Zo moet er een einde komen aan al die verschillende samenwerkingen zoals Raad van Europa, Schengen zone, EU, Europese Commissie en Eurozone zoals ze nu bestaat, European Economic Area, de Europese Vrijhandelsassociatie om de belangrijkste te noemen.

Een nieuwe kijk op Europese organisatie
Dit moet een samenwerking zijn van landen die bereid zijn om verregaande samenwerking op te zoeken. Als het nodig is kan dit beginnen met enkele landen, die reeds de stap naar regio’s of deelstaten gezet hebben zoals Duitsland en België. Het meest ideale zou zijn dat alle landen van de Eurozone meedoen, maar dit vereist het afgeven van bepaalde bevoegdheden aan de Europese Federatie. Volgens het principe van de subsidiariteit zijn dit alleen die bevoegdheden die grensoverschrijdend zijn zoals de Euro of Milieu. Enkel op die manier kan er een echt beleid gevoerd worden op die bepaalde bevoegdheden. Een echt monetair beleid kan er pas komen als dit in één hand is en niet verspreidt over de ministers van de deelnemende regio’s. Het is evident dat die Europese Ministers verantwoording moeten afleggen aan het Parlement. 

Schengen en de Euro zouden beperkt blijven tot de leden van de Europese Federatie. Burgers van de lidstaten die het verdrag hebben ondertekend hebben geen visum nodig om binnen de Europese Federatie te reizen. Ook zijn dit de echte buitengrenzen van de Federatie. De andere regels van de huidige Schengenzone zouden uiteraard geldig blijven voor de landen van Europese Federatie maar niet langer voor andere landen.

Een Europese Federatie
Dat dit momenteel heel utopisch is hoef je mij niet te vertellen. Dat dit alleen maar gerealiseerd kan worden in een langzaam en geleidelijk proces is duidelijk. Het zal tijd vragen want er is niet zoiets als een Europees volk. Wel zijn er veel regio’s die samen een beleid kunnen voeren en de Europese Federatie creëren. Wel moeten we politici vinden die van een utopische visie een realiteit kunnen en willen maken. 

Een eerste stap daar naartoe zou zijn dat elk deelnemend land (zeker de grote landen) hun land zouden organiseren zoals Duitsland of Zwitserland met een grote onafhankelijkheid voor de regio’s of deelstaten. Ik hoop vurig dat België als eerste het voorbeeld geeft, zeker omdat Brussel de hoofdstad van Europa is. We zijn het verplicht aan onze status.

De tweede stap is het afschaffen van de nationale staten en het omschakelen naar een Europese Federatie van regio’s. De regio’s behouden een grote zelfstandigheid, maar hebben beslist om bepaalde beleidsdomeinen Europees aan te pakken. De Europese Federatie moet samenvallen met de Eurozone en Schengenzone.

Spijtig voor mensen die graag programma’s zien over koningen en prinsen, want die moeten verdwijnen in deze nieuwe Europese Federatie. Ze moeten dan maar kijken naar programma’s over de jetset, de rijken der aarde waartoe de koningen behoren. Vast en zeker ook interessant om volgen.

Economische Ruimte
De Economische Ruimte (vervanger van de huidige EU Commissie) moet een uitgebreide ruimte scheppen waar economisch samengewerkt wordt maar waar tevens zekerstelling moet zijn van de democratie, de rechtsstaat en de mensenrechten. Deze economische ruimte moet niet beperkt worden tot Europa, maar er moet wel voldaan worden aan bepaalde voorwaarden om toe te treden, zeker niet à la carte.

De ER heeft tot doel de vrije handel in industriële goederen tussen de deelnemende landen te bevorderen en daarmee bredere doelstellingen te verwezenlijken: duurzame groei, volledige werkgelegenheid, hogere productiviteit en een rationeel gebruik van hulpbronnen. Er moet steeds gewerkt volgens de rechtssystemen van de deelnemende landen, regio’s of deelstaten; dus geen ISDS – Investor State Dispute Settlement, geen eigen zakenrechtbanken waarin bedrijven staten en wetten kunnen aanklagen voor ‘oneerlijke concurrentie’. 

Vrijhandelsverdragen mogen niet gaan over minder controle op leefmilieu-normen, voedselveiligheid, sociale rechten, slechtere arbeidsomstandigheden, lagere lonen, vage arbeidscontracten zonder garanties op werk.

De ER wordt democratisch gecontroleerd door een parlement of beter nog door de deelparlementen van de deelnemende regio’s, met een stemrecht evenredig aan de  bevolkingsaantallen van de deelnemende regio’s.

Naast de economische doelstellingen is het de taak van de ER om de democratie, de rechtsstaat en mensenrechten veilig te stellen. Dus geen verdragen met landen die de democratie geweld aandoen zoals Rusland of Turkije.

Volgende venster op de politiek;