“In een democratie beslissen de burgers de richting die ze willen uitgaan. Dat is vandaag niet meer het geval, want van het nationale niveau ging veel beslissingsmacht naar Europa, en in de EU werd de macht steeds bureaucratischer.”
David van Reybrouck, Belgisch cultuurhistoricus, archeoloog en schrijver.
De burger in dit land heeft een nieuwe filosofie: de filosofie van de afwezigheid in het politieke debat. Hij heeft niet langer interesse in de politiek, behalve dan in de kroeg waar nog steeds veel “toog-filosofen” actief zijn. Ook op de sociale media zijn er nog veel politieke criticasters actief die in 144 tekens hun visie op de maatschappij geven. De burger verwacht van zijn politici eerlijkheid, ethisch gedrag, eenvoud, rechtvaardigheid en respect, maar is daar nu zeer ontgoocheld over omdat hij vindt dat hij dit niet krijgt. De burger is daardoor niet langer geëngageerd en keert zich af van de politiek, waardoor de politiek de ruimte krijgt om geen rekening te houden met de burger. De burger wordt een onderdaan die gewoon gelukkig maar grommend verder leeft zolang aan zijn leven niet teveel geraakt wordt (NIMBY principe).
Willen we nog langer geregeerd worden door deze politici?
Of gaan we ons engageren in een nieuw debat over ons leven en onze samenleving? Gaan we onze verantwoordelijkheid opnemen en ons engageren in het politieke debat? Gaan we opnieuw dromen van een betere wereld en niet alleen van een rijkere IK?
Wij moeten van onze politici opnieuw wijsheid in de politiek eisen. Hop terug de straat op, terug contact met de burger, wat in de moderne tijd ook een stem op het internet betekent. Wat houdt ons tegen om werk te maken van een samenleving waar beslissingen door de burger genomen worden? De samenleving besturen, dat doen we best samen! Transparantie van bestuur en openbaarheid van het debat en de agenda in de wetgevende vergaderingen is essentieel.
Zoals David van Reybrouck schrijft moet elk politiek systeem een evenwicht vinden tussen efficiëntie en legitimiteit. Efficiëntie betekent: kan de overheid snel oplossingen vinden voor problemen die zich voordoen? Legitimiteit betekent: zijn de burgers tevreden met de voorgestelde oplossingen? Elke democratie streeft uiteraard naar een evenwicht tussen die twee criteria.
Terill Bouricius, een Amerikaans onderzoeker, is er van overtuigd dat loting in plaats van verkiezing een nieuwe impuls kan geven aan de democratie. Hij ging op zoek naar een systeem dat dit ideaal met de praktijk zou verzoenen. Hij bestudeerde het systeem van de Atheense democratie en vroeg zich af hoe hij dit kan toepassen op onze democratie. In het Atheense systeem was er al sprake van de scheiding der machten. Door te werken met meerdere gelote lichamen zorgde Bouricius voor meer legitimiteit en meer efficiëntie.
Sarah Van Liefferinge (rebel with a cause since 1981) stelt dat opiniemakers om een nieuwe politiek vragen, maar ze vindt dat deze al bestaat: “Overal om ons heen borrelen de aanzetten tot vernieuwing: codewoorden zijn zelfbeschikkingsrecht en solidariteit, vertrouwen en verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en duurzaamheid. De toekomst groeit van onderuit door zelfbewuste burgers die het heft in eigen handen nemen. Deze mensen handelen inderdaad uit onvrede met de huidige politieke klasse en hun gebrek aan visie en inspiratie.”
Er zijn inderdaad meer en meer zelfbewuste burgers, maar ze zijn niet georganiseerd, waardoor ze voorlopig weinig invloed hebben op de politiek en druk kunnen uitoefenen. Al die kleine groepjes moeten zich verenigen rond een nieuwe droom over een nieuwe maatschappij. Laat ons even kijken naar nieuwe ideeën gericht op de toekomst van onze jongeren.