Onze welvaartsstaat is een zeer goede vorm van herverdeling, maar staat momenteel onder druk omdat de kosten uit de hand lopen. Daar komt nog bij dat de welvaartsstaat is gebaseerd op groei. En die groei staat al langer onder druk. We moeten ons dan ook de vraag stellen of ons het sociaal model teveel kost? Zonder groei stijgt de werkloosheid, neemt de ongelijkheid sneller toe, gaan bedrijven minder produceren, mensen minder consumeren. Een vicieuze cirkel, waarbij allerlei verworven rechten (pensioenen, gezondheidszorg) veel minder verworven dreigen te worden.
“België heeft de zolang aangekondigde vergrijzing van de babyboomgeneratie schandalig genegeerd. Daarvoor zullen we een belastingrekening betalen tot diep in de tweede helft van deze eeuw. Elke belastingdiscussie moet starten met een kerntakendiscussie: wat willen we dat de overheid doet en niet doet? Vervolgens moet de belastingmix veel beter: gericht op het faciliteren van initiatief en werk, ecologisch ambitieus. Het derde devies is eenvoud. Ga met de grove borstel door de vele subsidies, aftrekposten, achterpoorten en uitzonderingsstatuten. Dat geldt ook in de sociale bijdragen, ook voor de bedrijfswagens. Simplify, simplify.”
Marc De Vos, decaan aan de Macquarie University in Sydney.
Veel mensen hebben tegenwoordig een probleem met het feit dat immigranten zo maar aanspraak kunnen maken op de sociale zekerheid en ze vinden dat onrechtvaardig en oneerlijk. Het systeem berust op solidariteit en verzekering, het herverdeelt het geld dat geïnd wordt bij de deelnemers van het systeem en dat zijn de werkende landgenoten. Er wordt door sommige politici zelfs geopperd om de welvaartsstaat af te bouwen.
Groot tegenstander hiervan is Nobelprijswinnaar Stiglitz:
“De welvaartsstaat moet niet afgebouwd, maar versterkt worden. Een van de echt sterke punten van Europa, is het sociale model, de welvaartsstaat. Zonder die welvaartsstaat zou het Europa nog veel slechter vergaan zijn tijdens de eurocrisis. De ironie is dat een aantal politici en regeringsleiders die welvaartsstaat net verantwoordelijk stellen voor de crisis. Nochtans bleven net de landen met de sterkste welvaartsstaat gespaard van de crisis, die veroorzaakt werd door de financialisering van de neoliberale economie. Wie de schuld dus in de nek van de sociale bescherming schuift, heeft een politieke agenda en doet dat niet op basis van een economische analyse.”
Belangrijk is het dat we de ongelijkheden en onrechtvaardigheden uit het systeem halen. Een paradigma-wisseling doet pijn; je moet afscheid nemen van je oude overtuigingen, niemand doet dat met plezier.