Na het lezen van de kranten vandaag overviel mij een gevoel van moedeloosheid en moest ik denken aan het gedicht dat Alice Nahon in 1921 schreef: “’t Is goed in ’t eigen hert te kijken. Nog even vóór het slapen gaan, Of ik van dageraad tot avond. Geen enkel hert heb zeer gedaan.”
Ik kan me niet ontdoen van een gevoel van ongerustheid en zeker van bezorgdheid. Ik ben bezorgd, ik maak me zorgen als ik zie wat er rond ons en in de wereld gebeurt. Toch moeten we ervoor zorgen dat die bezorgdheid ons niet verlamt. Met een open blik op de wereld moeten we kijken wat er gebeurt en daarna moeten we beslissen wat we daaraan kunnen veranderen, zodat het niet slecht afloopt voor velen.
Is dit de wereld waarin wij onze kinderen en kleinkinderen willen laten opgroeien?
- Er is een oorlog in Israel en er is er één in Oekraïne, maar daar houdt het niet op want er zijn er kleine oorlogjes langs alle kanten in de wereld. En ook die kleine oorlogjes doen heel veel mensen lijden en zelfs sterven.
- In heel wat landen is er sympathie voor dictators die de macht grijpen en er zelf beter van worden, maar hun bevolking in armoede achterlaten.
- Politiek gezien wordt de ene helft van de wereld opgezet tegen de andere helft.
- Er is meer en meer polarisering, extreme standpunten worden door de extreme partijen graag gebruikt om mensen tegen elkaar op te zetten
- De ongelijkheid neemt toe. De armoede in de wereld is nog steeds te groot, zelfs in ons kleine luxe landje.
- De milieuproblematiek bezorgt nu al miljoenen mensen grote zorgen en verlies, en dat zal alleen maar toenemen.
- De macht van de grote multinationale bedrijven neemt angstwekkend toe en zij krijgen een te grote grip op de politiek.
- Onze Westerse democratie is in gevaar, mede door wanbeheer (particratie) van de politieke klasse waardoor de extremen gemakkelijk verkiezingen winnen.
Hoe is het zover kunnen komen?
Ik ben een babyboomer en heb zelf meegewerkt aan de maatschappij waarin we nu leven. Ons land en de landen rondom ons sprongen op de kar van nieuwe industrieën, zonder na te denken over de gevolgen daarvan voor ons milieu. Onze welvaart nam toe en daar waren we blij mee, daar werkten we graag aan mee. Dat onze welvaart er kwam ten koste van andere mensen in de wereld realiseerden we ons niet. Het ging ons goed.
De welvaart van een groot deel van de bevolking nam toe, mede onder impuls van het middenveld. Iedereen werd meegesleurd in deze trend naar ‘meer’ voor onszelf, waardoor we ons plots dingen konden veroorloven die vroeger alleen voor de elite waren weggelegd. Het ‘ik’ werd belangrijker dan het ‘wij’. We ontwikkelden ons tot kleine kapitalistjes, die vooral aan het eigen belang werken. De vakbonden werkten hard om voor de ‘gewone’ mensen te zorgen. Dit werkte een zekere passiviteit in de hand die de productiviteit van de bedrijven wel beknotte. Een reactie kon niet uitblijven.
Mede onder impuls van Ronald Reagan en Margaret Thatcher kwam er een tegenbeweging op gang: het neoliberalisme. Zorgsystemen moesten afgebouwd worden en vervangen door privé instellingen. Als antwoord hierop brengt de Labour-ideoloog Anthony Giddens met de “Derde weg” een nieuwe aanpak om socialistische doelstellingen te bereiken. Hij zoekt daarbij naar een nieuw evenwicht tussen de liberale markteconomie en de verzorgingsstaat.
Socialisten en Katholieken hebben een lange tijd vanuit het centrum onze maatschappij vorm gegeven. Geleidelijk aan veranderden we van een ‘ons’ naar een ‘ik’ maatschappij. De achtereenvolgende staatshervormingen hebben er zeker niet voor gezorgd dat het beter ging in beide gewesten van België.
- In Vlaanderen wordt mede onder impuls van de N-VA gewerkt aan een nieuwe aanpak. Het blijkt echter dat er vooral aan de afbraak van de dienstverlening wordt gewerkt en de overname hiervan door de privé. Openbaar vervoer? Ouderenzorg? Onderwijs?
- In Wallonië wordt er onder impuls van de PS hard gewerkt aan het pamperen van de bevolking.
Beide benaderingen blijken niet de goede, een beetje van beide zou iedereen ten goede komen. Maar wel anders en beter georganiseerd, vooral eenvoudiger.
Wat moet er gebeuren?
Een grote groep mensen zoekt naar een manier om te protesteren, om hun ongenoegen uit drukken, om iets te ondernemen. Voor deze grote groep mensen is de verdwijnende democratie wel degelijk een probleem. Zij zoeken naar oplossingen maar vinden die niet.
“Hoe wil je een revolutionaire vonk doen opslaan in een massa mensen, die allemaal dikke buiken en warme voeten hebben?”
Clem Schouwenaars, Vlaams dichter en schrijver 1932-1993
Van die onvrede wordt door een hele rits nieuwe partijen gebruik gemaakt om ‘snel’ een tegengewicht voor de partijen aan te bieden en de proteststemmers en ontevredenen een onderdak te geven. Onze stemlijsten zullen vol nieuwe of jonge partijen staan. Dit is positief maar negatief tegelijkertijd, vooral door de kiesdrempel waardoor de meeste van deze partijen niet verkozen zullen worden en dus ook geen invloed op de toekomst zullen hebben.
Even een lijstje van deze moedige bouwers: Vista, Blanco, Piratenpartij, Vrijheid, Referendumpartij, BoerBurgerBelangen, Volt, Diem, GezondBurgerVerstandVlaanderen, Alternatief2024, en ik vergeet de politici die zich niet meer kunnen vinden in hun partij.
De ontevredenheid van de burger is zo groot dat er dringend iets moet gebeuren en liefst met een brede basis. Daarom is samenwerking nodig tussen een groep moedige strijders voor een nieuwe aanpak van onze democratie.
‘Sense of urgency’ dwingt ons om samen aan een oplossing te werken. Het samenbrengen van mensen die willen bouwen aan een nieuwe of vernieuwde samenleving is noodzakelijk om meer impact te creëren. Als ieder groepje in zijn hoekje zijn ding wil doen gaat het niet lukken. Alleen samen kunnen we impact creëren en misschien wetgeving beïnvloeden.
Werken aan een toekomst voor onze kinderen en kleinkinderen, vol hoop voor een betere samenleving voor iedereen. Het is niet belangrijk om het over alles eens te zijn, het is wel belangrijk om er over na te denken en andermans ideeën een kans te geven. Verandering wordt niet gecreëerd door zich af te zetten tegen iets, maar door iets nieuws te creëren.
“Je verandert niets als je je slechts kant tegen het bestaande. De enige manier om daadwerkelijk iets te veranderen is door een nieuw model te ontwikkelen dat het oude obsoleet maakt.”
Buckminster Fuller, July 12, 1895 – July 1, 1983) Amerikaans architect, systems theorist, auteur, designer, uitvinder en futurist.
We moeten zoeken naar gemeenschappelijke standpunten en verschillen accepteren. De democratie herstellen moet het centrale thema zijn.